مناطق تحت حفاظت سازمان محیط ‌زیست استان زنجان

علاوه بر مناطق تحت مدیریت مذکور، منطقه شکار ممنوع خراسانلو و شکار ممنوع فیله خاص نیز توسط اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان زنجان تحت مدیریت قرار دارد.

در مناطـق مـذکور حیـات‌وحش و زیستگـاه‌هـای طبیعی حیات‌وحش مـورد بـررسی قرار گرفتـه و این مناطق بـه عنوان مناطق عمده‌ای کـه زندگی و حیات گونه‌هـای گیـاهی و جانـوری در آنها جریان وجود دارد، تـوسط مجـری و مسئـول حفاظت حیـات وحش در کشـور، یعنی سـازمان حفاظت محیط‌زیست تحت مدیریت قـرار دارد. مناطق مـذکور از نظر وسعت حـدود 2/14 درصـد از مسـاحت استـان زنجـان را به خود اختصاص داده‌اند. حـدود 2 درصـد از کـل مساحت ایـن مناطق نسبت بـه وسعت استـان زنجان به عنـوان مناطق امـن مطرح هستنـد کـه هـر گونـه دخـل و تصرف فعالیت‌های انسانی در آنها ممنوع شده است. مناطق مذکور عبارتند از:  

الف- منطقه حفاظت شده سرخ‌‌آباد

منطقه حفاظت شـده سـرخ‌‌آبـاد بـه وسعت حـدود 116500 هکتـار در محـدوده شـهرستـان زنجان قـرار داشتـه و بـر اسـاس مصوبـه شمـاره 149 مـورخ 27/11/75 تحت مدیـریـت وحفاظت قرار دارد. ایـن منطقـه از نظـر جغرافیـایی در مختصـات 36 درجـه و 15 دقیقـه تا 37 درجـه و 10 دقیقـه عـرض شمـالـی و 48 درجـه و 15 دقیقـه تـا 48 درجـه و 30 دقیقـه طـول شـرقـی قـرار گرفته است.

این منطقه از نظر توپوگرافی مشتمل بر کوه‌‌های مرتفع و ناهموار با قلل تیز و کشیده، کوه‌‌های نسبتاً مرتفع فرسایش یافته با قلل مدور، کوه‌‌های نسبتاً مرتفع با قلل تیز و دره‌‌های متعدد، تپه‌‌های نسبتاً مرتفــع، تپـه‌‌هـای بـا قـلل مـدور و فرسـایـش متـوسط، تپه‌‌هـای شـدیـداً فرسایـش یـافته و بـریده بریـده، فلاتهـا وتـراس‌‌هـای فـوقـانی بـا پستی و بـلنـدی کم و متـوسط و زیـاد، دشت‌‌هـای دامنـه‌‌أی بـا شیب ملایـم و پستـی و بلنـدی کـم و دشت‌‌هـای دامنـه‌‌أی و تراس‌‌هـای پائیـنی ‌‌حاشیـه رودخانـه است.

پـوشش گیـاهی در ایـن منطقه مشتمل بر درختـان و درختـچه‌‌هـا بـه صورت پراکنـده (پستـه‌‌وحشـی، بلوط، ارس، گلابـی وحشـی، چنـار، انـار، آلبالـو وحشـی، انـواع بـادام وحشی، داغداغـان، ارغـوان، گـردو و تـوت، تمشک، زرشک و زیتون) و همچنین گونه‌‌های گیاهی بـوته‌‌أی و علفی (باریجه، کما، گلپـر، انـواع گـون، کلاه میـرحسـن، چـوبـک، مـوسیـر، والک، گـل‌‌مـاهـور، آویشـن، پـوآ، برنجال، علـف پشمکـی، انـواع گـراس‌‌هـای یـک‌‌سـاله، چـله‌‌داغـی، مرزه وحشی، کاکـوتی، ثـعلب، درمنه) می‌‌باشد.

گونـه‌‌هـای حیوانـات وحشـی در ایـن منطقه شـامـل پستانـداران (آهـو، کـل و بز، پـلنـگ، خرس قهـوه‌‌ای، گـراز، گـرگ، روبـاه‌‌معمولـی، خـرگـوش، سیاه‌‌گوش، سمور سنگی، راسو، زرده‌بر، سنجاب زمینی، رودک) پرندگان (کبک معمولی، کبک چیل، باقرقره، بلدرچین، کبوتر‌‌چاهی، لیل، دلیجه کـوچک، دلیجه معمولی، عقـاب طلایی، قرقی، دال، شاهین، سارگپـه، طرلان، غـاز خاکستری، مرغابی سـرسبـز، خـوتکا، لک‌‌لک، باکلان، حواصیل خاکستری، اگرت بزرگ و هوبره) – خزندگان (افعی البرزی، افعی شاخدار، افعی زنجانی، گرزه‌‌مار، کورمار، مارمولک، مارشلاقی، لاک‌‌پشت برکه‌‌أی و لاک‌‌پشت افغانی) می‌‌باشند.

از کل منطقه حفاظت شده سرخ‌‌آباد حدود 20 درصد مساحت در شمال‌‌‎غربی آن به عنوان منطقه امن مد نظر معین شده است.

ب و ج - منطقه حفاظت شده و پناهگاه حیات وحش انگوران

منطقه حفاظت شده و پناهگاه حیات وحش انگوران جمعاً به مساحت حدود 125 هزار هکتار در استان زنجان در محدوده شهرستان ماهنشان قرار داشته و براساس مصوبه شماره 65 مورخ 21/5/54 تحت مدیریت و حفاظت محیط‌‌زیست قرار دارد. این منطقه از نظر جغرافیایی در 36 درجه و 30 دقیقه تا 36 درجه و 50 دقیقه عرض شمالی و 47 درجه و 15 دقیقه تا 47 درجه و 50 دقیقه طول شرقی در شمال غرب استان زنجان واقع شده است.

این منطقه از نظر توپوگرافی در منطقه‌‌أی کوهستانی قرار گرفته به طوری‌‌که بلندترین ارتفاعات استان زنجان در این منطقه می‌‌باشد.

پوشش گیـاهـی در ایـن منطقـه مشتـمل بـر گیـاهـان درختی و درختچه‌‌أی پسته وحشـی، بادام وحشـی، گردو، سنجـد، تبـریزی، گز، سیـاه تـلـو، شیـرخشـت، زرشـک و تمشـک و همچنیـن گونـه‌‌هـای علفی و بوته‌‌أی مشتمل بر پوآ، جو وحشی، انواع‌‌گراس‌‌های یک‌‌ساله، علف پشمکی، درمنه، بومادران، چوبک، باریجه، گون، کلاه‌‌میـرحسـن، شقـایـق، خلر‌‌وحشی، مرغ، تاتوره، ‌‌آویشن، پونه، کاکوتی، مرزه‌‌وحشی، کنگر، شکرتیغال، کـاسنـی، گـاوزبـان، شنـگ، فـرفیـون، سـریـش و گـل حسـرت مـی‌‌بـاشـد.

حیـات وحش منطقـه حفاظت شـده و پنـاهگاه حیات‌‌وحش انـگوران مشتمـل بـر پستانـداران نظیـر قـوچ و میش ارمنی، کل و بـز وحشی، خـرس‌‌قهـوه‌‌ای، سیاه‌‌گوش، گرگ، گراز، کفتار، روبـاه‌‌معمولی، شغـال، سمـور‌‌صخره‌‌ای- پـرندگـان نظیر کبک معمولی، کبک چیل، باقـرقـره، تیـهو، بلدرچیـن، سار، سـارصـورتی، شبگـرد، دارکـوب، دم‌‌جنبانـک، عقاب‌‌طلایـی، سارگپـه پابلند، لیل، دلیجه، شاهین، قرقی، عقاب دشتی، کرکس، دال، شاه‌‌بوف، غاز خاکستری، سرسبز، تنجه، آنقوت، خوتکا معمولی، چنگر، باکلان، اگرت بزرگ، حواصیل خاکستری، لک‌‌لک- خزندگان نظیر افعی یا گرزه‌‌مار، افعی زنجانی، افعی تکابی، افعی دماوندی، کورمار، مار آتشی، مارمولک، و لاک‌‌پشت برکه‌‌أی- دوزیستان شامل قورباغه سبز و معمولی- ماهیان نظیر زرده‌‌پر، سس‌‌ماهی، سفید رودخانه‌‌ای، اسبله، سگ‌‌ماهی، سیاه‌‌ماهی و سیم‌‌پره می‌‌باشد.

از کل منطقه حفاظت شده انگوران حدود 20 درصد مساحت واقع در غرب آن به عنوان منطقه امن حیات‌‌وحش بوده واز کل پناهگاه حیات‌‌وحش انگوران حدود 20 درصد مساحت آن به عنوان منطقه امن در مرکز آن قرار گرفته است.

منطقه شکار ممنوع خراسانلو

منطقه شکار ممنوع خراسانلو در 4 کیلومتری شمال جاده اتوبان قزوین- زنجان واقع است. از 25 کیلومتری شمال‌‌غربی شهرستان ابهر شروع و تا حدود 30 کیلومتری شرق ابهر ادامه داشته و با منطقه حفاظت‌‌شده باشکل در مرز استان قزوین همجوار است. این منطقه از نظر موقعیت جغرافیایی در بین 49 درجه و 5 دقیقه تا 49 درجه و 33 دقیقه طول شرقی و 36 درجه  و 6 دقیقه تا 36 درجه و 26 دقیقه عرض شمالی واقع شده است.

مساحت این منطقه حدود 70 هزار هکتار است که کوهستانی بوده و از نظر اقلیمی دارای زمستان‌‌های خیلی سرد و تابستان خنک است.

منطقه شکار ممنـوع خـراسانـلو بـه دلیـل قـرار گـرفتـن در مـوقعیـت گذرگاهی و تابستان گذرانی قـوچ و میـش ارمنـی کـه از منطقـه حفاظت شـده بـاشکـل بـه ایـن منطقه مهاجرت می‌‌کنند از دیـربـاز مـورد تـوجـه و حفاظت اداره حفاظت محیط‌‌زیـست شهرستـان ابـهر در استان زنجان قرار داشتـه اسـت و بـه همیـن دلیـل از تـاریـخ 1/5/75 بـه مـدت 5 سـال بـه استـناد بند (و) ماده 6 قـانـون حفـاظت و بـهسازی محیط‌‌زیست بـه عنوان منطقه شکار ممنوع اعلام و به موجب آگهی مـربوطه در روزنـامه رسمی کشـور هـر گـونـه شکار و تیـرانـدازی در آن از تـاریخ اول مـرداد 1375 به مدت 5 سال ممنوع اعلام گردید. بخش شمالی این منطقه در امتداد سلسله جبال قافلانکوه با جهت شرقی بـه غربـی کـه دامنه آن بخشـی از دشـت ابـهر را احاطه نـموده‌‌اسـت، در انتهـا بـه اتوبان زنجـان-قـزویـن ختـم مـی‌‌شـود.

پــوشش گیـاهی منطقه شکار ممنـوع خراسانلـو بـه طـور عمـده از بخش رویشـی ایـران- تـورانی تشکیـل شـده است که در آن 9 تیپ گیـاهـی قابـل مشاهـده است. در نـواحی کوهستـانی و مرتفع قسمت شمـال و شمـال‌‌غـربی ایـن منطقـه، تیپ‌‌هـای گیاهی نسبت به سایر نقاط از پـوشش متراکم‌‌تـری بـرخـوردار بـوده ولی در نـواحی جنـوب و جنـوب شرقی، تیپ‌‌هـای گیاهی از تـراکم کمتـری بـرخـوردار اسـت.