صائین‌قلعه

معرفی شهرستان صائین قلعه در استان زنجان

صایین‌قلعه یکی از شهرهای استان زنجان است. این شهر با ۲۵۰۰۰ نفر جمعیت در بخش مرکزی شهرستان ابهر قرار گرفته‌است. صائین قلعه . جزء دهستان ابهررود بخش ابهر شهرستان زنجان ، ۱۸۰۰۰ گزی شمال باختر ابهر، ۳۰۰۰ گزی راه شوسه ٔ قزوین به زنجان . جلگه و سردسیر. سکنه ٔ آن ۲۵۰۰۰ تن شیعه . آب آن از قنات . محصول آنجاغلات، یونجه، کشمش، انگور، قیسی، گردو، سیب زمینی، صیفی . شغل اهالی زراعت، صنعت، قالیچه بافی . ایستگاه راه آهن در ۳۰۰۰ گزی شمال دشهر نزدیک جاده واقع است . (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج۲). || در مشرق سلطانیه و نام قدیمی آن قهورد است . (جغرافیای سیاسی کیهان ص۳۷۸). حمداﷲ مستوفی در ذکر عراق عجم گوید: سرجهان، قلعه ای بود بر کوهی که محاذی طارمین است بر پنج فرسنگی سلطانیه بجانب شرقی است و کمابیش پنجاه پاره ده از توابع آن بوده و تمامت در فترت مغول خراب شد. و دیه قهود که مغول آن راصایین قلعه میخوانند ام القرای آنجاست . (نزهةالقلوب ص۶۴). و در باب ذکر مسافت طرق گوید: از سلطانیه تا دیه قهود که مغول صاین قلعه خوانند پنج فرسنگ، و از او تا شهر ابهر چهار فرسنگ است . (نزهةالقلوب ج۳ ص۱۷۳).

دانشگاه‌های این شهر :دانشگاه‌های علمی و کاربردی و پیام نور

 

تاریخچه شهر صائین قلعه

شکل گیری شهری چون صائین قلعه در بسترتاریخ با تاثیر پذیری از منابع و یافته‌های طبیعی و اکولوژیک و انعکاس قواعد و اندام فرم طبیعت در اشکال معماری مساکن همگی مبنای توسعه ارگانیک را در این محدوده اثبات می کند. بنا به اقوال مورخین و محققین همچون حمدا... مستوفی این شهر از قدمت دیرینه ای برخوردار است. در این زمینه مستوفی می نویسد:

(( سر جهتان قلعه ای بود بر کوهی که محازی کارمین است بر پنج فرسنگی سلطانیه به جانب شرقی که کمابیش ۵۰ پارچه از توابع آن است و تماما در فرط مغول ویران گردید و ده قهود که مغول صائین قلعه می خوانند ام القراء آنجاست ))

در سفرنامه اوژن سفیر فرانسه در ایران به سال ۱۹۰۶ آمده است که یکدسته دهکده بصورت پشت سر هم زیر سایه درختان بید و تبریزی و در وسط تاکستانها واقع شده اند و همه از آب ابهر رود سیراب می شوند نام آن‌ها عبارتند از : خرمدره، هیدج، صائین قلعه و ... آنچه امروز بعنوان خاستگاه اولیه شهر باید گفته شود قلعه صائین است که در انتهای جنوبی شهر واقع گردیده است.

با توجه به موقعیت منطقه ای شهر که در کنار مرکز بزرگ تمدن تاریخی نظیر شهر سلطانیه قرار گرفته است و از نظر طبیعی نیز دارای غنای محسوسی است این شهر دارای قدمت تاریخی طولانی بوده و وجود امامزاده یحیی(ع)، امامزاده یعقوب(ع) و تپه تاریخی موجود در مرکز شهر اسناد زنده این مدعا هستند.

آنچه در نگاه اجمالی به بافت کنونی شهر جلب توجه می نماید موقعیت هسته اولیه توسعه شهر می‌باشد که در شمال رودخانه و در جنوب شرق شهر قرار گرفته است. بافت هسته قدیمی شهر با ساختار متراکم ابنیه و معابر باریک و پیچ در پیچ مشخص میگردد که خط پیرامونی آن احتمالا به دیواره‌های قلعه حفاظتی منتهی می شده است.بنا به گفته اهالی مسن شهر دو قلعه بر گرد شهر کشیده شده است که با ساغ قلعه و سل قلعه(دژ سمت راست و دژ سمت چپ) معروف بوده اند و بنا به اقوالی نیز وجه تسمیه شهر از همین روست. توسعه شهر در سالهای دور بسیار کند بوده وبعد از دهه پنجاه گسترش فیزیکی شهر سرعت بیشتری یافته است .